Nhà Mạc (chữ Nôm: 茹莫, chữ Hán: 莫朝, Hán Việt: Mạc triều) là triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi Mạc Đăng Dung, sau khi dẹp được các bè phái trong cung đình, được người dân quý mến, đã được vua Lê Cung Hoàng nhà Hậu Lê nhường ngôi tháng 6 năm 1527 vì nhà Hậu Lê đã suy tàn, việc nhường ngôi là bắt buộc và chấm dứt khi vua Mạc Mậu Hợp lập con trai là Mạc Toàn lên ngôi, bị quân đội Lê-Trịnh do Trịnh Tùng chỉ huy đánh bại vào tháng 2 năm 1593 (ngày 16 tháng Giêng năm Quý Tỵ). Sau đó Mạc Toàn lên ngôi nhưng tại vị chỉ được 2 tháng, tổng cộng thời gian tồn tại chính thức của triều đại là gần 66 năm. Nhà Mạc cũng là một trong những triều đại thịnh vượng nhất trong lịch sử Việt Nam nhất là trong những năm đầu do Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông trị vì, nhân dân được ấm no, triều đình mở được nhiều khoa thi và tuyển chọn được nhiều nhân tài.Tuy nhiên, giai đoạn sau đó hậu duệ nhà Mạc như Mạc Kính Chỉ, Mạc Kính Cung, Mạc Kính Khoan, Mạc Kính Vũ, Mạc Kính Hẻ, Mạc Kính Quang vẫn còn tiếp tục chống lại nhà Hậu Lê thời kỳ trung hưng đến tận năm 1677[1] tại khu vực Cao Bằng.Thời kỳ 1533–1593 trong lịch sử Việt Nam còn được gọi là thời kỳ Nam – Bắc triều, do chính quyền nhà Mạc chỉ thực sự có quyền lực từ địa phận Ninh Bình ngày nay trở ra, còn từ Thanh Hóa trở vào là thế lực lấy danh nghĩa gây dựng lại nhà Lê từ năm 1533.